Kabul ve Kararlılık Terapisi Nedir?
Kabul ve Kararlılık Terapisi (KKT), üçüncü kuşak davranışçı terapi yaklaşımları içerisinde yer alan bir yaklaşımdır (Hayes, Strosahl ve Wilson, 2011). Bununla birlikte KKT’nin savunucuları bu yaklaşımın davranışçı bir terapi olduğunu savunmaktadır. Ancak bu yönüyle KKT, bilinen davranışçı terapilerin devamı olarak değil, bu zemini kullanarak değerler doğrultusunda eyleme geçmekle ilgilidir. Bir başka ifadeyle KKT, davranışçı yaklaşım içerisinde şekillenmeye başlamış, ancak daha sonra davranışçılığın eksik olduğunu düşündüğü noktalar üzerinden hareketle kendine yeni bir temel oluşturmuştur (Harris, 2017).
Kabul ve Kararlılık Terapisi geleneksel yaklaşımlardan farklı birtakım hipotezler öne sürmektedir. Bu terapi modelinde psikolojik acı oldukça önemli görülmekte, her insanın sahip olduğu normal bir hâl olarak kabul edilmektedir (Hayes, Strosahl ve Wilson, 2011). Kişinin bu acıdan planlı bir şekilde kurtulmasının pek mümkün olmadığı, bu amaçla atılan adımların problemi suni bir şekilde daha da büyüteceği öne sürülmektedir. Acı ve ızdırabın insan varoluşunun önemli unsurlarından olduğu düşünülmekle birlikte kişinin kendisini, sahip olduğu acı ile özdeşleştirmemesi gerektiğinin de altı çizilmektedir. Yaşadığı şeylerin kişiye acı vermemesi için atılacak ilk adımın bu acıyı kabul etmekten geçtiği belirtilmektedir (Harris, 2009). Ayrıca kişinin, hayalini kurduğu bir hayat yaşayabilmesi için öncelikle zihninden geçenlerin baskısından kurtulup hayatın içine dâhil olmayı öğrenebilmesi gerektiğine de vurgu yapılmaktadır. KKT, kişinin arzu ettiği bir hayatı yaşayabilmesini, bakış açısında, yani kişisel tecrübelerini ele alma biçiminde yapacağı temel bir değişimle bağdaştırmaktadır (Hayes ve Smith, 2005).
Psikolojik esneklik modeli bağlamında düşünüldüğünde olumsuz değerlendirilme korkusu yaşayan birey, korku hissettiği zamanlarda kaçma ya da kaçınma tepkileri gösterdiği ve kabuğuna çekildiği için sorun yaşamaktadır. Kabul ve kararlılık Terapisi psikolojik esnekliğe ulaşmak için olumlu veya olumsuz deneyimlerimizin farkında ve bu deneyimlere açık olmanın önemine dikkat çeker. Devamında ise bizim için önemli olan şeylere doğru hareketimizi kararlı şekilde sürdürmenin gerekliliğini vurgular (Sandoz ve DuFrene, 2013). Kabul ve Kararlılık Terapisi, uygulamada, kabullenme, ayrışma, şu ana temas etme-an’da olma, kararlı davranış, bağlamsal benlik-kendindelik, değerler olarak ifade edilen birbiriyle ilişkili altı temel süreç üzerinden işlemektedir. Kabul ve Kararlılık Terapisinin altı temel süreçten oluşan bu psikolojik esneklik modeline “esnek altıgen modeli” de denilmektedir (Hayes, Strosahl, Bunting, Twohig ve Wilson, 2004).
Psikolojik Danışman Ali Güngör
