EBEVEYN TUTUMLARI NELERDİR?
Ebeveyn tutumlarına dair farkındalık kazanımı sağlamak amacıyla bu konuya yer vermek istedim. Anne baba tutumu çocuk yetiştirme sürecinde çok önemli bir konudur. Bu sayede çocuklar belli davranışları gözlemler ve ona göre şekillenmeye başlarlar. Ebeveyn tutumları çeşitlidir ve her birinin farklı özellikleri vardır. Aynı zamanda anne ve baba arasında, aile büyükleri arasında davranışlar tutarlı olmalıdır aksi takdirde çocukta kafa karışıklığı meydana gelecek ve kişiye göre farklı davranışlar sergilemeye başlayacaktır. Örneğin ekran süresi noktasında annenin belirlediği süre sınırına baba daha esnek yaklaşıp fazlasına müsaade ettiğinde, çocuk daha fazla süre kullanabilmek için isteklerini gerçekleştirmek için daha çok babaya yönelecektir. Evin içerisinde ‘iyi polis-kötü polis’ rolleri oluşturmamak önemlidir. Anne ve baba tutarlı ancak anneanne, babaanne gibi yakınlar ebeveynlerinin aksi davranışlar gösterdiğinde ise onları bilgilendirmek ve bu duruma müdahale etmek gerekmektedir.
Şimdi ise ebeveyn tutumları ele alınacaktır;
1) Otoriter Tutum
Bu ebeveyn tutumunda disiplin merkezde yer almaktadır. Hoşgörü ve anlayış ise daha azdır. Anne babanın koyduğu kurallara çocuğun uyması beklenmektedir ve gerektiğinde baskıcı tavırlarda söz konusu olabilmektedir. Çocuğun ihtiyaçları ve fikirleri geri planda yer almaktadır. Aynı zamanda korku kültürü de söz konusudur ve çocuk korktuğu için anne babasının tutumuna karşı kendisini ifade edemez.
2) Mükemmeliyetçi Tutum
Bu ebeveyn tutumunda ise anne babanın çocuğa dair beklentileri çok üst sınırdadır. Her konuda çocuğun kusursuz olmasını beklerler. Sosyal, akademik olarak çocuk birçok faaliyete yönlendirilir ve yoğun bir program içerisindedir. Çocuk ailenin beklentilerini karşılayamadığında ise aile kızgınlıklarını çocuğa yönlendirmektedir.
3) Aşırı Hoşgörülü Tutum
Bu tutum otoriter tutumun tam tersidir, çocuk çok özgür bırakılmaktadır ve her davranışı hoşgörüyle karşılanır. Sınırlar, takip ve denetim yoktur.
4) İlgisiz ve Kayıtsız Tutum
Bu tutumda çocuğa karşı ilgi ve alaka çok alt sınırdadır. Aile çocuk yokmuşçasına hayatlarını devam ettirmektedirler. Aynı zamanda bu tutum hoşgörülü tutumla da karıştırılmaktadır. Çocuk yalnızlaşmaktadır ve iletişim çok zayıftır.
5) Demokratik Tutum
Son ebeveyn tutumunda ise isminden de anlaşılacağı üzere güven duygusu ön plandadır. Belli sınırlar, aile üyeleri arasında saygılı davranışlar, ilgi ve iletişim söz konusudur. Evde ve anne babanın davranışlarında bir tutarlılık ve süreklilik vardır. Aynı zamanda sorumluluk bilinci de desteklenmektedir.
AİLELERE ÖNERİLER:
Çocuğunuzun bulunduğu yaş dönemi özelliklerine aşina olmak ve dönemin normallerini keşfetmek çok önemlidir. Aynı zamanda sınır ve sorumluluk noktasında bir çerçeve oluşturmak da çocuğu güvende hissettirecek ve özgüven gelişimine katkı sağlayacaktır. Çocukların potansiyellerine dair fikir sahibi olmak, onları o alanlara yönlendirmek ve desteklemek de önemlidir. Verdiğimiz sorumlulukları onların yerine gerçekleşmekten kaçınmak ve bir süre takibini yapmak ve sadece hatırlatıcı görevini üstlenmek de faydalı olacaktır. Ebeveynler çocuğa saygılı olmalı ki, çocuk da saygılı davranışı ebeveyninden rol model alabilsin. Son olarak ise çocuğun ihtiyaçlarını önemsemek, etkili iletişim kurabilmek ve kaliteli vakit geçirmek unutulmamalıdır.
Yazan : Uzman Psikolog Aydan AKBEL
