Oyun Terapisi Nedir?
Oyun ve oyuncaklar aracılığı ile çocukların kendilerini ve ihtiyaçlarını ifade etmelerini sağlayan terapi türüne “oyun terapisi” denir. Oyun terapisi çocukların bilişsel ve sosyal becerilerini, duygu ve düşüncelerini oyun ile ortaya koymalarını amaçlar. Oyun terapisti ise çocuğun ortaya koyduğu oyun dünyasına onunla birlikte girerek, çocuğun dilini yani oyun dilini konuşur. Terapi sürecinin sonunda çocukların yaşadıkları duygusal sıkıntıları gidermeleri ve sağlıklı gelişimlerine ulaşmaları hedeflenir.
Çocuklarda Neden Oyun Terapisi Kullanılır?
Sözel ifadeye dayanan ve yetişkinlerde kullanılan klasik terapi teknikleri çocuklarda pek işe yaramamaktadır. Bunun birkaç sebebi vardır:
Öncelikle, çocuklar çok hareketli canlılardır. Çocuk için, bir seans süresi olan 45 dakika boyunca oturmak çok zordur. Oyun terapisinde ise çocuklar hareketlidir. Bundan dolayı oyun terapisi çocukların hareketli yapısına daha uygundur.
İkinci olarak çocuklar içerisinde eğlence olan etkinlikleri daha kolay devam ettirirler. İçinde eğlenme olmayan etkinliklerden ise sıkılırlar. Klasik terapi yöntemleri çocuklar için eğlenceli değildir. Bu nedenle çocukların terapiye istekle devam etmesi zordur. Oyun terapi yöntemleri ise genel olarak eğlencelidir ve çocuğun terapiye devam etmesi daha kolaydır.
Son olarak, çocuklar kelimelerle kendilerini pek ifade edemezler. Hem kelime hazneleri dardır, hem de sözel ifadeyi gerektiren bilişsel süreçleri gelişim aşamasındadır. İç dünyasındaki duygu ve düşüncelerini dile dökmek onun için zordur. Oyuncaklar ise çocuğun kelimeleridir. Oyuncakları kullanarak iç dünyalarını oyuna yansıtırlar ve oyuncaklar yolu ile iç dünyalarındaki karmaşayı çözebilirler. Terapistler çocukların oyunlarını gözlemleyerek hem çocuk hakkında bilgi sahibi olabilirler hem de çocuklara psikolojik sorunların çözümlerinde yardımcı olabilirler.
Çocuklar büyük bir oyun aşkıyla doğarlar. Yetişkinler için konuşmak neyse, çocuklar için de oynamak odur. Ünlü oyun terapisti Garry Landreth “Kuşlar uçar, balıklar yüzer, çocuklar oynar.” sözüyle bu gerçeği çok güzel özetlemiştir. Oyun terapisi çocuklar için zaten çok doğal olan bir süreci terapiye çevirdiği için, çocuklar kolaylıkla terapiye gelip, sorunlarının çözümü üzerine çalışabilirler.
Oyun Terapisi Hangi Yaş Grubuna Uygulanabilir?
Genellikle 2-11 yaş aralığındaki çocuklar oyun terapisinden faydalanabilirler.
Alt sınır olarak ele alınan 2 yaş, gelişimsel olarak çocukların sembolik oyun oynamaya başlayabildikleri yaştır. Bu sebeple çocuğun kendisini sözle ifade etmesi beklenmeden, sembolik oyun oynamaya başlayan her çocuk Oyun Terapisinden faydalanabilir. Üst yaş sınırı olan 11 yaş konusunda ise bazı esneklikler olabilir. 11 yaşın üstünde olup kendisini oyun yoluyla ifade etmeyi tercih eden her çocuk da Oyun Terapisine alınabilir.
Oyun Terapisiyle Hangi Problemler Çözülebilir?
* Travmalar ve İstismar (fiziksel, duygusal, cinsel)
* Bağlanma sorunları / Zorlu Doğum
* Ayrılık Anksiyetesi
* Uyku, yeme ve tuvalet problemleri
* Enürosiz (alt ıslatma) /Enkopresiz (kaka tutma- yapma zorlukları)
* Kaygılar ve Korkular / Fobiler ve Tikler
* Seçici konuşmazlık / sessizlik
* Ailevi yaşantıdaki değişiklikler (yakınını kaybetme, ölüm, yas, taşınma vb.)
* Boşanma sonrası adaptasyon sorunları
* Kardeş kıskançlığı / Davranışsal gerileme
* Evlatlık alınma / edinilme durumu
* Okula başlama ve uyum sorunları / Davranışsal problemler
* Saldırganlık / Öfke veya Zorbalık, saldırıya uğra(t)mak
* Düşük öz-benlik saygısı / Sosyal içe kapanıklık
* Dikkat eksikliği ve hiperaktivite (aşırı hareketlilik)/ Dürtüsellik
* Tıbbi nedeni olmayan bulantılar/baş ağrıları,
* İletişim problemleri / Sınır koyma sorunu,
* Gecikmiş gelişim / Fiziksel yetersizlikler
Oyun Terapisi Çocuğa Ne Kazandırır?
Oyun terapisi sürecinde çocuklar, kendileri ve etraflarındaki dünya ile kurdukları ilişkiler hakkında, negatif olarak tecrübe ettikleri yoğun duygusal olayları oyun sırasında ifade ederler. Eğitimli bir oyun terapistinin yardımı ile çocuklar oyun içinde yeniden yaratılan bu deneyimleri değiştirme fırsatı bularak sorunlarına daha sağlıklı çözümler üretirler. Böylece oyun terapisi sürecinin sonunda çocuklar, başkalarıyla iletişim kurmayı, duygularını ifade etmeyi, davranışlarını düzeltmeyi, problem çözme becerilerini geliştirmeyi ve başkalarıyla ilişki kurmanın çeşitli yollarını öğrenirler.
Oyun terapi süreci, sadece yaşadıkları zor duygularıyla başa çıkmalarına ve kendi kendilerine çözümler bulmalarına yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda kendi kendilerine saygı duymayı, duygularını ifade etmeyi, kendileri için sorumluluk almayı, problemlere karşı yaratıcı ve becerikli olmayı, yeni sosyal beceriler geliştirmeyi ve başkalarına karşı empati kurmayı da öğretir.
Yazan : Uzman Psikolog Hilal RAMAZAN
