Duygusal mı mantıklı mı düşünelim?
Nasıl karar alıyorsunuz hiç düşündünüz mü? Günlük yaşantımızda hâkim olan bir düşünme biçimimiz var ve bunu genelde fark etmeden yaşarız. Ya çok duygusal bir yaklaşım sergileriz ya da mantıklı kararlar vermeye çalışırız. Duygusal yaklaşımda hâkim olan yaşadığınız olaydaki duygularınızdır ve bu duygular verdiğiniz kararları etkiler. Diğer yandan mantıklı karar verirken tüm duygularınızı bastırıp sadece mantıklı gerekçelere göre karar vermeye çalışırsınız. Sebepler ve sonuçlar üzerinden düşünüp en doğru kararı verdiğinize inanıyorsanız bunun aslında çok da doğru olmadığını söyleyebiliriz. Düşünme sürecinizde bu iki seçenekten biri baskın geliyorsa aslında işlevsel kararlar alamadığınızı hatta aldığınız kararlardan tatmin olamadığınızı söyleyebiliriz. Sürekli duygularınıza göre hareket edip hayal kırıklığı yaşamanız kadar sürekli mantıklı kararlar vermeye çalışıp yaptıklarınızdan ve uyguladığınız çözümlerden tatmin olmama ihtimaliniz de var.
Duygusal zihinde düşündükleriniz kaotik ve karmaşık gelirken mantıklı zihinde işler daha soğuk duygusuz hatta bir robot gibi düşünmeye varacak nitelikte olabilir. Aslında düşünürken kararlar alırken alternatif bir zihinden bahsedebiliriz ve buna bilge zihin diyebiliriz. Zihninizin hem duygusal hem de rasyonel parçalarını bir araya getirip yeni bir sentez yaptığınız bir zihin durumundan bahsediyoruz. Bilgece düşünmek bilgece kararlar vermek yaşamınızdan tatmin olmanızı sağlayacak adımlar atmanızın bir yoludur. Daha geçen hafta tatilden gelmişken işle ilgili bir konuya canınızın sıkkın olduğu bir anda arkadaşlarınız sizi kısa bir geziye davet etti, aman ne olacaksa olsun gidip eğleneyim dediğiniz bir yerde kendinizi maddi anlamda sıkıştırmış olabilirsiniz bu karar duygusal zihnin bir sonucu olabilir. Ya da arkadaşlarınız bir gezi planlamış ve siz de gitmemek için bir sürü sebep bulup karar verdiniz, sürekli böyle düşünüp tüm eğlenceli aktivitelerden kısıtlıyorsanız kendinizi verdiğiniz kararın mantıklı olduğunu düşünüyor olabilirsiniz ama tatmin olacak mısınız?
Burada bilgece bir yaklaşım sergileyip o anda verdiğiniz kararı etkileyen faktörleri analiz etmek en iyisi olacaktır. Hem duygularınızı göz önünde bulundurup hem de mantıklı gerekçeleri düşünüp ikisini bir araya getirmek ve bilgece karar vermek gerekir. Örneğin ilk senaryoda şu an bu geziye katılmak istiyorum ama bu kararı canımı çok sıkan bir haberden sonra verdim, hemen uçak bileti almak yerine biraz sakinleşmeyi bekleyip yarın gidip gitmeyeceğime karar vereceğim demek bilgece bir yaklaşımdır. Diğer örnekte ise maddi olarak sıkışık bir durumdayım ama bu geziye gitmek arkadaşlarımla vakti geçirmek bana iyi gelecek, bu geziye gidersem eğer bütçemi sarsmamak adına bu ay almak istediğim kolyeyi sonraki ay alabilirim şu an geziye gitmek daha iyi hissettirecek diye düşünmek bilgece bir yaklaşım olabilir. Bilgeliğe giden yolda hem duygularınız hem de mantığınızı yanınıza almanız gerekli, tek başına her iki durumda da aldığınız kararlardan tatmin olmamanız olasıdır. Bilgece düşünmek için pratik yapın, duygularınızın ve mantıklı tarafınızın sesini beraber duymaya çalışın.
Psikolog Hanım Acar Tanrıverdi
